در نشست علمی بررسی ابعاد حقوقی تسخیر لانه جاسوسی آمریکا مطرح شد:

دکتر مرتضی عبدی: استکبار از ریشه کبر به معنای عظمت و بزرگی اندازه است. در اصطلاح دینی به حالتی گفته می شود که شامل امور تربیتی و اعجاب نفس است . در تفسیر المیزان استکبار را اصرار بر نشنیدن سخن حق و پذیرش دعوت الهی تعبیر می نماید  . امیرالمومنین علی علیه السلام تکبر در مقابل فرد مستکبر را عبادت می داند.

استکبار انواعی دارد :

استکبار عبادی: مستکبران در نگاه قرآن خود را برتر از آن می انگارند که به پرستش و خضوع مقابل خداوند روی بیاورند .

استکبار سیاسی: این گونه استکبار به گروهی اختصاص دارد که در مقام حکمرانی قرار گرفته اند و سایر مردم را کوچک شمرده و خود را قیم آنان می دانند و سایرین را چونان بردگان خود می شمارند. مطابق آیه 4 سوره قصص فرعون نمونه ای از این استکبار است. آیه 88 سوره مبارکه اعراف نیز در بیان همین امر می باشد.

استکبار علمی:  داستان بلعم باعورا را خداوند به عنوان مصداقی از استکبار علمی ذکر نموده است « بخوان بر آنان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ، ولی از لباس آیات ما به در آمده شیطان او تعقیب کرد و از گمراهان شد.آیه 175 سوره اعراف.

استکبار اقتصادی : یکی از ویژگی های استکبار از نظر قرآن همین احساس غنی و بی نیازی هست. « همانا انسان زمانی که خود را غنی می پندارد ، طغیان می کند.» اولین موجودی که خداوند از صفت استکبار را به او نسبت می دهد شیطان است. با بررسی ادبیات قرآن در مورد انواع استکبار در می یابیم که تمامی این4 نوع استکبار و این صفات شیطانی در این سردمدار جهانی جمع شده است لذا با این اوصاف در می یاییم استفاده از لفظ شیطان بزرگ برای آمریکا، اغراق نیست. امروز کار به جایی رسیده که این مستکبر که با دستان غرق به خون مظلومین جهان نه تنها مجازات نمی شود بلکه سردمدار حقوق بشر قلابی شده و سایر کشورها را به دلیل نقض حقوق بشر مورد بازخواست قرار می دهد .ولی قرآن وارثان نهایی زمین را صالحان می داند و استکبار را محکوم به فنا قلمداد می نماید.  

کمال ادیب والا: از 13 آبان  1358 تا بدین روز ، سالهاست که سوالات و شبهاتی در این مورد از سوی اشخاص و نهاد های متعدد مطرح شده است و در کمتر موردی به پاسخگویی به سئوال اساسی در خصوص ریشه حقوقی تسخیر لانه جاسوسی پرداخته شده است . در این فرصت چند شبهه ی معروف را مطرح و درصدد پاسخگویی مختصر به آنها هستیم .

 1) حضرت امام از اصل تسخیر لانه جاسوسی بی خبر بود و دانشجویان بدون اجازه امام این تسخیر را انجام داده بودند . لذا مشروعیت انقلابی لازم را ندارد . پاسخ = در تبعیت از ولی فقیه و مشروعیت انقلاب لازم نیست که برای هر اقدامی از ولی فقیه اجازه گرفت . همین که اصول و مسیر و هدف و شیوه مشخص شد ، هر کس بایستی بر اساس اصول تعیین شده اقدام لازم را براساس اقتضا به انجام رساند . حضرت امام بعد از چند ساعت از اطلاع ، آن را انقلاب دوم نامیده و عمل انجام شده را تایید کامل نمودند .

 2) حضرت امام چندی قبل از تسخیر لانه جاسوسی ، در خصوص تصرف سفارت خانه آمریکا توسط چریک های مارکسیستی اعلام انزجار و عدم رضایت نمودند . چطور شد که در تصرف همان سفارت خانه توسط دانشجویان اعلان رضایت نمودند پاسخ = برای قبولی هر عملی شرط است که هم حسن فعلی وجود داشته باشد هم حسن فاعلی . هم بایستی نیت و هدف مشروع باشد و هم عمل مشروع باشد. مارکسیست ها هر چند عمل مثبتی را انجام داده بودند لکن چون حسن فاعلی و هدف مشروع مفقود بود لذا امام از تایید عمل آنها امتناع کرده و ایشان را تقبیح کرد.

3) ایران کنوانسیون وین را امضا کرده بود و مطابق ماده 23 آن کنوانسیون حق تعرض به سفارت خانه را نداشت . پاسخ = در همان کنوانسیون تاکید شده است که سفیر و سفارتخانه حق سوء استفاده از اختیارات دیپلماتیک را ندارد . حال که امریکا از این اختیارات ، سوء استفاده کرده است دیگر حق مصونیت سیاسی خویش را از دست می دهد . – عرف حقوقی هم این مساله را پذیرفته است که جرم طبقات و درجاتی را دارد شاید در جرائم پائین بتوان این مصونیت را اعمال کرد لکن در جرایمی مثل احتمال انفجار بمب هسته ای توسط سفارتخانه – قاچاق سراسری مواد مخدر و انسان – انجام کودتا و بر اندازی نظام – انجام اعمال تروریستی و غیره مطلقا هیچ کشوری آن مصونیت را دیگر اعمال نخواهد کرد.

4) آیا ایران شروع کننده نقض روابط بین الملل نبوده است ؟ پاسخ = خیر . شروع کننده ی نقض و اختلافات امریکا بوده است . در سال 1332 با کودتای 28 مرداد ، امریکا با همراهی انگلیس رئیس جمهور قانونی این کشور را بر کنار و کودتای نظامی را علیه ایران انجام و حکومت پهلوی را بر ایران حاکم کرد – در جریان انقلاب هم علیرغم امضای توافق نامه ی استرداد مجرمین ، از استرداد شاه و اموال مسروقه اش امتناع نمود و شاه و خانواده اش را پذیرش کرد . در طول این 25 سال هم بطور مداوم در مدیریت و اداره کشور بر اساس سیستم استکبار و نه بر اساس دموکراسی اقدام کرده بود .

5) جاسوسی کردن عرف تمام سفارت خانه هاست و تمام سفازتخانه ها این عمل را به نفع کشور خود انجام می دهند . لذا ایران نباید در قبال این عمل ، تعرض می کرد . پاسخ = این جمله و القای آن فقط یک مغالطه شبهه است و در هیچ قاعده ی بین المللی و حتی عرف بین المللی انجام جاسوسی توسط سفارت به رسمیت شناخته نشده است . لذا انجام آن جرم بوده و باید توسط کشور پذیرنده مجازات شود و اگر این جاسوسی به قصد کودتا و براندازی نظام باشد تشدید خواهد شد .

6) صرف وجود دستگاه های گیرنده فرستنده در اشکال خاص و نوع شکل اتاق ها و دستگاه ها دلیل جاسوسی نیست . لکن ایران آنها را جاسوسی می داند . پاسخ =اگر فعل جاسوسی و کودتا و براندازی اتفاق نمی افتاد این حرف درست بود لکن حدود 75 جلد سند کشف شده است که دال بر جاسوسی و کودتا و براندازی است و فعل مجرمانه انجام شده است . عرف بین الملل اقتضا می کند که کشور ارسال کننده حتی از اعمال مشکوک هم پرهیز کند . سفارتخانه اقتضای وجود دستگاههای تخصصی جاسوسی را ندارد . ایران باید تابع تمام قوانین و قواعد بین المللی باشد و حق ندارد قواعد داخلی خود را بر قواعد بین اللملی حاکم کند. هر کشور بر اساس  دین – مذهب شرایط و موقعیت خود اقدام به تصویب قانون داخلی و پذیرش قواعد بین المللی می کند و ایران هم تابع قواعد شیعه اثنی عشری است و در این قواعد ، بحث ولی فقیه اصلی ترین مباحث است و حضرت امام ره به عنوان ولی فقیه عصر ، تسخیر لانه جاسوسی را تایید و دستور بر حفظ آن داد . لذا سرپیچی از دستور ولی فقیه ، خود نامشروع و غیر قانونی بوده و لازم بود که مورد تبعیت قرار گیرد و مستندات روایی ، حاکی از این مساله اند که عدم پذیرش حکم حکومتی ولی فقیه منجر به استخفاف حکم الله و رد کردن ائمه اطهار و در حد شرک به خداوند است .

7) سفارت هرکشوری خاک آن کشور محسوب می شود و تعرض به سفارت همان تعرض به خاک کشور است . پاسخ = این جمله در هیچ قانون بین المللی به امضا و تایید ایران نرسیده است و صرفا یک جمله سیاسی برای تاکید عدم تعرض است .

8) دولت ایران لازم بود که از سفارت امریکا محافظت کند . پاسخ = دولت متعهد ، دولت پهلوی شاه بود نه دولت جمهوری اسلامی ایران و فی الواقع انقلاب رخ داده بود و تسخیر لانه جاسوسی جزء لاینفک انقلاب بود و نمی توان عمل تسخیر را جدای از اصل انقلاب تحلیل و بررسی کرد . که اگر این تفکیک انجام گیرد ، نتیجه گیری در خصوص مورد مطابق با واقع نخواهد بود . – اصل انقلاب و حواشی آن در حقوق بین الملل تعریف نشده است لذا نمی توان عملی را که در قانون برای آن تعریفی صورت نگرفته را جرم انگاری کرد .

9) بهترین راه برای تحلیل حقیقی تسخیر چیست ؟ قبل از هر اقدامی لازم است از محل سفارت خانه و دستگاههای موجود و اسناد جاسوسی بدست آمده که حدود 75 جلد است بازدید به عمل آورد . بدون این اقدام اولیه ، نتیجه گیری در خصوص مورد ، مطابق واقع نخواهد بود .